Gokken met cryptomunten?

In de (sociale) media verschijnt steeds meer informatie over virtuele- of cryptomunten. Omwille van de sterke waarde schommelingen kunnen er veel winsten mee geboekt worden, maar helaas ook veel verliezen. Zelden wordt er gewaarschuwd voor de risico’s verbonden aan deze vorm van speculeren. Integendeel, beleggingsplatforms stimuleren vaak om je geld op deze manier te beleggen met de belofte van snelle winsten.

Door er voortdurend meer tijd en geld aan te besteden, kan het geleidelijk op een gokverslaving  gaan lijken. Met even destructieve gevolgen: financieel, persoonlijk/psychologisch, relationeel en/of professioneel. Doordat mensen in de problemen komen, zoeken ze ook de weg naar hulp. Hoewel de schaamte en het taboe hier net zo groot kunnen zijn als bij gokproblemen. Toch kan hulp zoeken een belangrijke stap vormen.

Wat is een virtuele munt?

Volgens de FSMA (Financial Services and Markets Authority) is het ‘een digitale munt die zonder tussenkomst van banken en landen voor betalingen wordt gebruikt. De bekendste virtuele munt is de Bitcoin. Deze munt heeft verschillende varianten zoals Litecoin, Dogecoin, Namecoin, PPCoin,…

Een virtuele munt bestaat uit een unieke computercode waarmee alleen op het internet kan worden betaald. Digitale en volledig virtuele munteenheden in de vorm van cryptografische (versleutelde) codes dus. Die codes veranderen naarmate er transacties gebeuren met de munt. Dit principe wordt ‘blockchain’ genoemd.

De technologie werd ontworpen als een manier van betalen of ruilen, maar trok al snel de aandacht van speculanten. En zoals dat met elke vorm van speculatie gaat, kan je ook met cryptomunten veel geld verdienen. Maar even goed ook kwijtspelen. Er zijn geen regels. Virtuele munten zijn geen wettig betaalmiddel. Niemand is verplicht om een betaling in een virtuele munt te aanvaarden. Virtueel geld geniet geen wettelijke bescherming. De overheid oefent geen controle uit op transacties met virtuele munten.’

Ondertussen kan je ook al buiten het internet, sporadisch, diensten en producten betalen met virtueel geld, voor zover de verkoper virtueel geld aanvaardt.

Het lijkt op een computerspelletje maar is dat niet!

De Belgische FSMA waarschuwde al meermaals voor de risico’s van de ongereguleerde handel in uiterst volatiele virtuele valuta zoals ‘bitcoin’, ‘ether’ of ‘ripple’. Maar dat zet weinig zoden aan de dijk: het aantal klachten over cryptomunten is in één jaar gestegen van 3 naar 351. De FSMA heeft weet van verliezen die in totaal 4,5 miljoen euro bedragen. De werkelijke schade is wellicht een veelvoud hiervan.

De FSMA legde als eerste Europese speler de handel in de riskantste financiële producten al in 2016 aan banden, na vele klachten over oplichtingspraktijken en grote verliezen. De beurswaakhond meent dat het fenomeen van het ‘gokken’ op de beurs daardoor sterk is ingeperkt, maar sluit hij niet uit dat Belgen nog altijd actief zijn bij buitenlandse aanbieders.

Ook de Nederlandse beurswaakhond AFM uitte zijn bezorgdheid over de ‘gamification’ van de beurs. ‘Het aankopen van een riskant financieel product wordt net zo gemakkelijk gemaakt als het boeken van een hotelkamer’, zei voorzitter Merel van Vroonhoven in een interview met de Volkskrant. Beginnende beleggers kunnen met bepaalde apps eerst oefenen met nepgeld. De appontwikkelaars zeggen dat potentiële beleggers zo vertrouwd geraken met de risico’s, maar volgens de AFM krijgt beleggen zo de allure van een spelletje.

Ook de groeiende populariteit van cryptomunten bij jongeren maakt de beurswaakhonden op hun hoede.

Eigenschappen

Cryptomunten starten vaak als ruil- of betaalmiddel, maar er wordt snel mee gespeculeerd. Speculanten hopen dat de koers van virtueel geld stijgt ten opzichte van de euro, om zo koerswinsten te realiseren. Dat veroorzaakt heel sterke koersschommelingen. De koers van de virtuele munt kan dus zeer snel stijgen, maar ook pijlsnel dalen. Daardoor is de waarde van cryptomunten erg onvoorspelbaar.

Cryptomunten worden momenteel niet door de overheid erkend. Er is geen toezicht of controle op. Je kunt er niet overal mee betalen. Niemand is verplicht om een betaling met virtueel geld te aanvaarden.

Cryptomunten worden uitsluitend via internet verhandeld. De internetomgeving waarin de cryptomunt verhandeld wordt, brengt risico’s met zich mee: het platform of je virtuele portefeuille kan gehackt worden, en dan verlies je je geld. Je loopt bovendien het risico dat je cryptomunten via virussen, Trojaanse paarden of malware gestolen worden.

Iedereen kan een cryptomunt creëren. Helaas doet niet iedereen dat met goede bedoelingen. De kans is dus reëel dat iemand dit doet omwille van oplichting, drughandel, terrorisme of een andere criminele activiteit. Wees dus op je hoede als je wil investeren in cryptomunten.

De operationele betrouwbaarheid, in het bijzonder het fraude-risico, van dergelijke systemen is nog niet formeel geëvalueerd door de toezichthouders.

Welke risico’s zijn er voor personen die virtueel geld kopen?

Cryptomunten zijn anoniem. Virtueel geld wordt niet uitgegeven door een centrale bank of een erkend uitgever van elektronisch geld. Er is vandaag geen reglementering en toezicht op virtueel geld. Dat is evenmin het geval voor de uitgevers van virtueel geld, ruilbeurzen, de internetplatformen waarop met virtueel geld wordt betaald of de digitale portemonnees.

Er zijn grote risico’s verbonden aan virtueel geld. Dit zijn enkele voorbeelden van dergelijke risico’s:

• Prijsschommelingen van meer dan 30 % op één dag zijn geen uitzondering. Er is geen overheidstoezicht op de koers van virtueel geld.
• In tegenstelling tot wat het geval is voor elektronisch geld, bestaat er voor virtueel geld geen wettelijke garantie dat het direct inwisselbaar is voor de oorspronkelijke waarde.
• Het geld op een spaarrekening, of belegd in kasbons of termijnrekeningen, is in beginsel beschermd door de overheid tot 100.000 euro per financiële instelling en per persoon. Die bescherming bestaat niet voor beleggingen in virtueel geld.

Gedetailleerde informatie over virtueel geld en de daaraan verbonden risico’s is beschikbaar op de website van de Europese Centrale Bank en op de website van de Europese Bankautoriteit.

Verslavingsrisico

Er zijn geen magische manieren om snel geld te verdienen…

Kahneman en Smith (co-winnaars van de Nobelprijs economie 2002) stelden vast dat mensen verschillende beslissingen nemen naarmate ze zich een beeld gevormd hebben van het risico. Men gaat risico vermijden om winst te garanderen (zelfs kleine winsten), maar men gaat meer risico nemen (zelfs groot risico) om definitief verlies te vermijden. Wie overtuigd is te gaan winnen zal meer inzetten en zoals je vaker ziet gaat de gokker of speculant dus steeds hogere inzetten doen, steeds meer risico nemen, om geleden verlies proberen goed te maken.. .

Laat je emotie dus niet meespelen: te veel risico is nooit goed. En als je al enige tijd goed bezig was, ga dan niet panikeren wanneer de waarde eens wat daalt. Bepaal ook best op voorhand hoeveel tijd en geld je op een maand/jaar kan en wilt spenderen.

De biologische processen die zich bij professioneel traden afspelen, zijn nauwgezet beschreven door John Coates, die jaren als beurshandelaar op Wall Street werkte en daarna in Cambridge hersenwetenschappen studeerde. Coates analyseerde speekselstalen van traders terwijl ze deals van 100.000 tot 500 miljoen pond sloten. En wat bleek: een succesvolle deal doet de testosteronniveaus pieken, wat het zelfvertrouwen boost. Dat effect werkt nog even door, waardoor de zelfverzekerde trader meer kans maakt opnieuw succes te boeken. Maar als de risico’s groter worden, loopt ook het stresshormoon cortisol op. Die combinatie van overmoed en paniek kan het ‘gezond verstand’ verstoren. Coates zag in de biologie van de trader een verklaring voor de zeepbellen en de crashes bij speculaties.

Sofie Vanlommel citeerde in De Tijd Peter Sioen die traders begeleidde:

‘Een agressieve, testosterongedreven cultuur is inherent aan de wereld van de professionele traders’, weet Peter Sioen, een Vlaamse psychotherapeut in Londen met veel cliënten uit de financiële wereld. ‘Verslaving is hier een bekend fenomeen. Het zijn bijna allemaal mannen, doorgaans jonger dan 35. Ze zijn uiterst gedreven in hun streven naar de neurologische bevrediging die een goede deal oplevert.’ Dat gedrag wordt nog versterkt als succes wordt beloond met vette bonussen en wilde feestjes. ‘Er wordt doorgaans ook veel gedronken, en er worden ook andere middelen gebruikt. Het resultaat is dat de grenzen vervagen van wat moreel, haalbaar en menselijk is.’

Verslaving

Sioen vindt het etiket ‘verslaving’ niet overdreven. ‘Ik heb met heroïneverslaafden gewerkt en ik zie belangrijke parallellen in de geslepenheid waarmee ze strategieën bedenken om fouten te verdoezelen. Er zijn ook de praatjes, de excuses en de leugens waarmee de omgeving wordt misleid. Bij een verslaafde schakelt het brein een versnelling hoger.’

Sioen ziet nog een ontwikkeling die de trader op scherp zet: de opmars van computergestuurd beleggen. ‘Al die jonge, slimme haantjes moeten in competitie gaan met machines die razendsnel en emotieloos beslissingen nemen. Ik heb soms te doen met de amateurbelegger die denkt dat hij dat spel mee kan spelen. Die heeft geen idee van wat zich aan de overkant afspeelt.’

Niet zozeer het aantal uren die een belegger aan de handel besteedt maar de mate waarin de beurs zijn leven beheerst, is problematisch. Bart (een speculant): ‘Het probleem bij verslavingen zoals gokken of op de beurs spelen is dat je het lang verborgen kan houden. Er zijn geen lichamelijke verschijnselen, zoals een kater na te veel alcohol. Op termijn kunnen beursverslaafden concentratie- of slaapproblemen krijgen. Maar als je een normale job hebt en af en toe een grote klapper maakt, kan je het ook financieel redelijk lang volhouden. Tot de schuldenput te diep is.’

Wie toch een gok wilt wagen: let op voor fraude en check uw aanbieder

Als een persoon of onderneming je financiële diensten of producten aanbiedt, controleer dan altijd of ze hiervoor een vergunning hebben.Vind je de aanbieder niet of heb je nog twijfels, neem dan contact op via dit formulier, zodat de FSMA dit kan nakijken.

Aarzel ook niet om de FSMA te verwittigen als je in aanraking komt met een verdachte vennootschap waarover de FSMA nog geen waarschuwing heeft gepubliceerd.

Vertrouw nooit een vennootschap die niet duidelijk kan worden geïdentificeerd.

Zelfs als je denkt dat je de aanbieder kent, check dit dubbel. Veel oplichters misbruiken de naam van een gekende onderneming of van een bedrijf met een vergunning. Dit noemt men 'cloned firms'. Meer informatie vind je hier.

Zorg dat je weet met wie je te doen hebt. Je kan op deze website ofwel op www.fsma.be een overzicht vinden van platformen die gekend staan voor fraude. Controleer dus zeker daar eerst of de website er niet tussenstaat. Oplichters handelen snel: voor je het weet hebben ze een nieuw platform ontwikkeld en is het nieuwe frauduleuze platform nog niet gekend. Geef in ieder geval nooit officiële uittreksels, je bank- of kredietkaartgegevens of een kopie van je identiteitskaart door aan onbekenden. Een voorbeeld van fraude met de cryptomunt ‘Vitae’ lees je op de VRT website.