Spel, speler en omgeving
Waarom ga je gokken, te veel gokken of ontwikkel je een gokprobleem? Er is geen eenduidig antwoord op al deze vragen maar er zijn 3 factoren die op elkaar inspelen: spel, speler en omgeving.
- Elk spel kan in principe verslavende elementen bevatten, maar bij sommige spelen zijn die sterker aanwezig.
- Hoe een speler zich voelt, welk zelfbeeld hij heeft, de redenen waarom hij speelt, zijn achtergrond, enzovoort, zijn eveneens van belang.
- Daarnaast speelt ook de omgeving waarin gespeeld wordt een rol. Speel je samen met vrienden in een omgeving die erop gericht is je alle gevoel voor tijd en geld te laten vergeten? Speel je alleen aan een computer? Wordt er veel gegokt in je omgeving, familie of kennissenkring?
Alle kansspelen zijn gebaseerd op toeval , maar toch zijn niet alle kansspelen gelijk en geven sommige spelen meer aanleiding tot problematisch gokken dan andere. Welke elementen zijn van belang?
1. De tijdsduur tussen inzetten en resultaat
- 'Long-odd spelen' hebben een relatief lange tijd tussen inzet en resultaat. Hierbij is de kans op afhankelijkheid eerder klein. Het spanningseffect is vrij matig (dus ook geen roes) en de speler krijgt tijd om bij zijn verdere gokgedrag stil te staan. Deze spelen zetten eerder aan tot 'dromen' dan tot het opzoeken van een 'kick'. Bijvoorbeeld 'Lotto'.
- Bij 'Short-odd spelen' volgt het resultaat bijna onmiddellijk na de inzet en wordt er snel gespeeld. Ze bezorgen een speler grote spanning waardoor gemakkelijk een 'roes' optreedt. Er is geen tijd om na te denken, wat kan leiden tot automatisch opnieuw inzetten. Deze spelen geven een hoger risico op afhankelijkheid. Bijvoorbeeld: speelautomaten en de meeste casinospelen.
2. De suggestie geven dat de speler invloed heeft
Terwijl kansspelen in realiteit enkel via toeval werken. Bijvoorbeeld: de illusie dat je invloed hebt door de manier waarop je de bal 'afschiet' bij een bingotoestel of dat je aan de hand van resultaat op de roulette de volgende uitslag kan voorspellen.
3. De invloed van de directe beloning
Bij winst wordt het geld onmiddellijk uitgekeerd of je ziet je credits direct de hoogte in gaan.
4. Hoge inzet en hoge winst
Hoe hoger de mogelijke inzet, en hoe hoger de mogelijke winst, hoe meer risico op een verslavend effect.
5. De 'bijna winst'
Dit komt vaker voor dan effectief winnen. Maar 'bijna winst' is zeer stimulerend om verder te spelen. 'Slots' bijvoorbeeld, zijn zo gemaakt dat ze heel dikwijls 'bijna winst' aanduiden.
Veel mensen zullen af en toe 'een gokje wagen', maar een combinatie van bepaalde eigenschappen kan je kwetsbaarder maken om meegesleept te worden in gokgedrag, waardoor uiteindelijk gokproblemen ontstaan.
- Als je denkt dat je invloed kan hebben op het spel.
- Als je gevoelig bent voor bijgeloof, dan ga je belang hechten aan 'geluksdagen', 'geluksnummers' en 'geluksbrengers'.
- Als je impulsief van aard bent en graag kicks opzoekt, dan is de kans groter dat je in iets meegesleept wordt.
- Als je competitief bent en dat wil botvieren door met een spel 'in het gevecht te gaan'.
- Als je graag 'roeservaringen' opzoekt. Intensief spelen veroorzaakt immers een soort van 'high', maar dan zonder drugs. Sommigen ervaren het als een 'trance'.
- Als je wil ontsnappen aan sombere gevoelens, onzekerheid of relationele problemen. Gokken kan je dan een 'kick' geven terwijl je moeilijkheden tijdelijk lijken te verdwijnen. Omgekeerd kan gokken nieuwe moeilijkheden doen ontstaan, waarbij je opnieuw een ontsnappingsroute opzoekt via... meer gokken.
- Wanneer je een eerder negatief zelfbeeld hebt, dan kan gokken je een 'identiteit' bezorgen. Je vindt een zekere zelfbevestiging in het beeld van 'ervaren speler', 'man van de wereld', of 'kenner van het spel'.
- Bij doelloosheid en verveling kan gokken een manier zijn om verveling tegen te gaan.
Ook omgevingsfactoren hebben invloed op gokken. Hierbij gaat het zowel om directe omgevingsinvloeden in het hier-en-nu, als om familiale factoren (mogelijk uit het verleden) die een rol kunnen spelen.
De nabije omgeving
- Hoe meer gokgelegenheden die gemakkelijk bereikbaar zijn, hoe meer er zal gegokt worden.
- Casino's, speelhallen en gokwebsites zijn er allemaal op ingericht om het spelen zo aantrekkelijk mogelijk te maken via: klatergouden decoratie, klank- en lichteffecten, en suggestieve beelden van rijkdom en luxe.
- Reclameboodschappen die 'gouden bergen' beloven, zetten aan tot gokken.
- Als gokken in je nabije omgeving (bijvoorbeeld je vriendengroep) hoog gewaardeerd wordt, dan is de kans groter dat je het zelf ook zal doen.
- Zware gokkers gaan dikwijls 'gelijkgezinden' opzoeken om kritiek te vermijden en gestimuleerd te worden om de 'grote winst' na te streven.
De familiale en culturele omgeving
- Als er veel gegokt wordt binnen het gezin van oorsprong, dan krijg je het spelen 'met de paplepel' mee.
- Als geld een zeer belangrijke rol speelt binnen een gezin (ofwel door gebrek eraan, ofwel door overvloed en 'verwenning'), dan kan gokken aantrekkelijk lijken om snel rijk te worden.
- Wanneer budgetteren of sparen als totaal onbelangrijk beschouwd wordt, verlaagt dit de drempel om te gokken.
- Relationele- of familiale problemen kunnen je ertoe aanzetten om moeilijke gevoelens te verdoven via gokken, drank of drugs.
- Gokken kan ook deel uitmaken van de groepscultuur waartoe je behoort.